Από το μικρό εγώ στο μεγάλο Εμείς - Κριτική

 

Μαρία Σταματοπούλου

Από το μικρό εγώ, στο μεγάλο Εμείς

(μυθιστόρημα)

Εκδόσεις Οσελότος, Αθήνα, 2024

 

Με το μυθιστόρημα «Από το μικρό εγώ, στο μεγάλο Εμείς» (εκδόσεις Οσελότος, Αθήνα, 2024) εμφανίζεται για πρώτη φορά στην ελληνική πεζογραφία η Μαρία Σταματοπούλου. Το μήνυμα του τίτλου είναι ξεκάθαρο, η συνειδητοποίηση της πραγματικής μας οντότητας ως μονάδων, η απαλλαγή από το υπερτροφικό εγώ και η ανακατεύθυνση των θετικών μας δυνάμεων για τη δημιουργία μιας κοινωνίας συνεργατικής, συμπεριληπτικής και πάνω απ’ όλα συγχωρητικής – ένα από τα επειγόντως ζητούμενα της σύγχρονης εποχής.

Αφορμή για την αφήγηση δίνει μια συντροφιά νέων ανθρώπων που απολαμβάνει την απόδραση για μερικές ημέρες στην εξοχή, μακριά από την πολύβουη πόλη αλλά και από τους εξοντωτικούς ρυθμούς της καθημερινότητας. Εννέα διαφορετικοί άνθρωποι, άντρες και γυναίκες, με διαφορετικές καταβολές· η Μαρίνα, ο Εφραίμ, ο Αχιλλέας, η Μαργαρίτα, ο Οδυσσέας, ο Άγγελος, η Αντιγόνη και ο μικρός Νικόλας. Με φόντο το φυσικό περιβάλλον, οι φιλοσοφικές αναζητήσεις αναδύονται, τα διαχρονικά ερωτήματα για τη φύση του ανθρώπου και την ένθεη δημιουργία γίνονται αντικείμενο συζήτησης, όπως και η προσπάθεια διατήρησης της αγαθότητας ως προϋπόθεση για να μπορούμε να προσφέρουμε, αλλά και να εισπράττουμε αγάπη.

Η φύση κυριαρχεί, η συντροφιά αναγνωρίζει την ευεργετική της επίδραση, παίρνει βαθιές ανάσες ζωής και ανακούφισης ανάμεσα στα δέντρα και τα χορτάρια, και με καλοσύνη ψυχής ευχαριστεί τη μεγαλόψυχη μητέρα που απλόχερα προσφέρει όσα ο άνθρωπος της πόλης αγνοεί, υποτιμά ή και καταστρέφει, αφοσιωμένος στο εμμονικά  καθημερινό κυνήγι του κέρδους και της ατομικής «εξέλιξης» και «επιβεβαίωσης», αδιαφορώντας για καθετί που υπάρχει γύρω του.

Ένας έρωτας γεννιέται, της Μαρίνας και του Εφραίμ. Ένας έρωτας προσπαθεί να ζήσει αφήνοντας πίσω τις υπεκφυγές και τις αναστολές, του Αχιλλέα και της Ελπίδας. Ένας έρωτας βαδίζει σταθερά, της Ευδοκίας με τον αγαπημένο γιατρό της, τον Ξενοφώντα. Ένας έρωτας κυλάει σαν γαλήνιο ποτάμι από την κοίτη του, του Άγγελου και της Αντιγόνης, με τον Νικόλα, τον ευλογημένο καρπό του έρωτά τους.

Παράλληλα, καθένας του βυθίζεται στις σκέψεις που τον ταλαιπωρούν: η Μαρίνα αναστατώνεται από τα ψέματα του επαγγελματικού της περίγυρου. Η Μαργαρίτα αναρωτιέται γιατί οι άνθρωποι δεν ακολουθούν την αλήθεια της διαφάνειας που απελευθερώνει.

Και κάποιοι εξομολογούνται: ο Εφραίμ τον έρωτά του στη Μαρίνα, η Μαργαρίτα την αγωνία της για τον άγνωστο που αισθάνεται ότι την παρακολουθεί και την καταδιώκει. Και οι φίλοι προσφέρονται: να γίνουν κουμπάροι του νέου ζευγαριού, αλλά και να προστατέψουν την αιθέρια Μαργαρίτα από κάθε πιθανό κίνδυνο.

Καθένας, όμως, ζει και με τις δικές του ανεκπλήρωτες επιθυμίες, που αποφεύγει ή αρνείται, από ενδόμυχο φόβο και ανασφάλεια, να εξωτερικεύσει και να μοιραστεί με τους άλλους.

Μια εξαφάνιση, της Μαρίνας, δυναμώνει τους φιλικούς δεσμούς. Μια επανεμφάνιση μετά από μήνες χωρίς εμφανή σωματικά τραύματα, χωρίς άλλες εξηγήσεις, αλλά με πληγές του μυαλού και της ψυχής που υποβόσκουν και λειτουργούν όπως το σαράκι, λύνει την πολιορκία των ψυχών. Η ομάδα των φίλων ανοίγει την αγκαλιά της, οι δεσμοί παραμένουν ισχυροί και όλες οι δυσκολίες μπορούν με ευκολία να απωθούνται στο παρασκήνιο.

Ποιος είναι άραγε αυτός ο «ευγενικός» απαγωγέας; Τι τον έσπρωξε σε μια πράξη απελπισίας δίχως νόημα, για την οποία η ζωή θα του επιφυλάξει τη μεγαλύτερη της έκπληξη;

Τα χρόνια περνούν, οι δεσμοί φιλίας εξασθενούν, οι δρόμοι των ανθρώπων χωρίζουν και τα χρόνια της αθωότητας υποχωρούν, εκχωρώντας τη θέση τους στα χρόνια της δυσπιστίας και της συρρίκνωσης σε περιχαρακωμένες επικράτειες. Τα συνοδεύουν οι φυσικές απώλειες, οι αναπότρεπτοι χωρισμοί και η εκούσια απομόνωση. Οι παλιές αγάπες ξεθωριάζουν κάτω από το πέλμα της καθημερινής τριβής και της αμέλειας που προκαλεί η υποκειμενική βεβαιότητα.

Θα χρειαστεί να περάσουν δεκαπέντε ολόκληρα χρόνια για να δοθεί μια νέα ευκαιρία να σμίξουν οι παλιοί φίλοι, για να ανοίξουν και πάλι οι αγκαλιές, για να τους ενώσει ένας ακόμη γάμος όπως τότε, για να ξαναβρούν το εαυτό τους και μαζί (η Μαργαρίτα και η Μαρίνα) τη δύναμη της αγάπης που συγχωρεί και απελευθερώνει από την οργή που καταδυναστεύει την ανθρώπινη ψυχή.

Αυτό είναι το θαύμα της φιλίας, της επιστροφής στην θαλπωρή της οικογένειας που οφείλεται αποκλειστικά στην ελεύθερη προσωπική μας βούληση. Αυτή είναι η επιστροφή στην αρμονία όπως μας τη διδάσκει η ίδια η φύση.

Με λόγο γήινο αλλά και υπερβατικό, λιτό αλλά και γλαφυρό, ροή ήρεμη με κορυφώσεις χωρίς τεχνάσματα και πλοκή με ενδιαφέρουσα εξέλιξη, με επιδεξιότητα και χωρίς κραυγαλέες συμπτώσεις, η Μαρία Σταματοπούλου μάς ξεναγεί στον κόσμο των ισχυρών φιλικών δεσμών, της άδολης αμοιβαιότητας, της εκ των ένδον καλοσύνης, της αγάπης που έχει τη δύναμη να εκπορθήσει όλα τα οχυρά της σύγχρονης αποξένωσης και βαρβαρότητας. Και έτσι να χαράξουμε το νέο ελπιδοφόρο μονοπάτι στον δρόμο της ζωής μας.

Μια επιπλέον ιδιαιτερότητα του βιβλίου είναι ότι Αντί επιλόγου προτείνεται από τη συγγραφέα ένας ευάριθμος κατάλογος πρόσφατων  κινηματογραφικών ταινιών (κυρίως της τελευταίας δεκαετίας), που πραγματεύονται το ίδιο θέμα από τη σκοπιά της έβδομης τέχνης. Πράγμα που καταδεικνύει τόσο την ενότητα της Τέχνης όσο και τη διάθεση της Σταματόπουλου να δηλώσει ότι και το δικό της λογοτεχνικό δημιούργημα αποτελεί μέρος ενός κοινού στόχου και ενός μεγαλύτερου πλαισίου, μέσα στο οποίο μπορούμε να βιώσουμε το δώρο της ζωής κάτω από εντελώς διαφορετικό πρίσμα και να εκδηλώσουμε τόσο την αγάπη προς τον συνάνθρωπο όσο και την ευγνωμοσύνη προς τη μητέρα φύση με τέτοιο τρόπο, ώστε να οδηγηθούμε με ασφάλεια στο μονοπάτι της αμοιβαίας αγάπης, της αλληλοκατανόησης και της αλληλοσυμπλήρωσης. Για να φτάσουμε με βήματα σταθερά στο ποθητό αποτέλεσμα: Από το μικρό εγώ, στο μεγάλο Εμείς!

 

Δημήτρης Φιλελές

 

Γνωριμία με τη συγγραφέα:

Η Μαρία Σταματοπούλου είναι φύση πολυτάλαντη και πολυσχιδής με ποικιλομορφία γνώσεων και ασχολιών, με σπουδές στη διοίκηση επιχειρήσεων αλλά και ως τεχνολόγος ιατρικών εργαστηρίων. Παράλληλα, έχει παρακολουθήσει Ελληνική Ιστορία στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, ενώ ασχολείται και με την αρωματοθεραπεία σε χώρους ψυχολογικής υποστήριξης. Υπήρξε εθελόντρια νοσηλεύτρια του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού και του μη κερδοσκοπικού οργανισμού «Παιδί  και Οικογένεια». Παίζει μουσική, κάνει μπαλέτο, αθλείται, διαλογίζεται στη φύση και γράφει ποίηση από την παιδική της ηλικία. Η πρώτη της ποιητική συλλογή «Ενθύμηση» εκδόθηκε το 2016 (εκδόσεις Όστρια).

Πηγή πρώτης δημοσίευσης : Από το μικρό εγώ, στο μεγάλο Εμείς