Ζωή και Νάμα - Κριτική παρουσίαση

 

Μαριαλένα Δισακιά

Ζωή και Νάμα (συλλογή διηγημάτων)

εκδόσεις Αττικός, Αθήνα, 2024

 

Η Μαριαλένα Δισακιά, συνεχίζοντας την πεζογραφική της δημιουργία (παράλληλα με την ποιητική), ύστερα από τη «Σκιά της μάνας» (εκδόσεις Αττικός, Αθήνα, 2021) επανεμφανίζεται στο αναγνωστικό κοινό με τη συλλογή διηγημάτων «Ζωή και Νάμα» (εκδόσεις Αττικός, Αθήνα, 2024).

Ήδη από την ανάγνωση του πρώτου διηγήματος (από τα συνολικά δώδεκα) νοηματοδοτείται ο τίτλος του βιβλίου. Η συγγραφέας, με ιδιαίτερη επιδεξιότητα και περισσή ανθρωπιά, εμβαθύνει στην απώλεια και στους τρόπους που οι περιλειπόμενοι «εφευρίσκουν», ώστε όχι να συμβιβαστούν με τη νέα –οδυνηρή ή μη– πραγματικότητα, αλλά να την ενσωματώσουν στην καθημερινότητά τους και να τη μεταμορφώσουν σε νέο τρόπο ζωής. Με τεχνάσματα που χαρακτηρίζονται από ευρηματική ευαισθησία και νοητική πρωτοτυπία, η συγγραφέας πλάθει ιστορίες ανθρώπων που ένας επιπλέον λόγος για να ζήσουν είναι να διατηρήσουν τις εικόνες και τις μνήμες –αγαπημένες ή μη– άσβηστες.

Οι ηρωίδες και οι ήρωες της Δισακιά μπορούν να ζουν σε κόσμους παράλληλους – έναν κόσμο που ορίζεται από τις εσωτερικές τους αναζητήσεις και επιθυμίες και έναν κόσμο που κινείται παράλληλα με αυτούς ή τους περιβάλλει, χωρίς όμως να ασκεί επιβολή πάνω τους. Και όχι, δεν επιχειρούν να αποδράσουν από την πραγματικότητα. Εξακολουθούν να είναι γήινοι, να βιώνουν την κάθε μέρα με την ιδιαιτερότητα της αλήθειας της, να πατούν με τον ξεχωριστό τους τρόπο και με τα δύο πόδια στη γη, να διακατέχονται από προσωπικά αναπάντητα ερωτήματα και να αναζητούν τη δική τους λογική απάντηση.

Και ενώ η αίσθηση και η παρουσία του θανάτου είναι παντού διάχυτη, περνώντας από την προηγούμενη ιστορία στην επόμενη μέχρι και το τέλος του βιβλίου, καθόλου δεν έχουμε την αίσθηση της επικράτησης του καταθλιπτικού συναισθήματος ή κατ’ ανάγκη του μελαγχολικού τοπίου. Αντίθετα, ο θάνατος εμφανίζεται ως φυσική συνέπεια ή ως αναγκαία συνθήκη που σε κάθε περίπτωση δεν αποτρέπει τις πρωταγωνίστριες και τους πρωταγωνιστές των ιστοριών να συνεχίζουν τη ζωή τους, σηκώνοντας ο  καθένας το φορτίο που του αναλογεί.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η συχνή χρήση της πρωτοπρόσωπης αφήγησης αλλά και οι ζωηροί διάλογοι είναι στοιχεία που προσφέρουν ένταση και αληθοφάνεια στα αφηγήματα και διατηρούν μέχρι τέλους το ενδιαφέρον του αναγνώστη, δημιουργώντας του παράλληλα την έντονη επιθυμία αλλά και την περιέργεια να διαβάσει και την επόμενη ιστορία. Επιπλέον, ο λόγος είναι πηγαίος, καθημερινός και γι’ αυτό αληθινός. Η συγγραφέας δεν προσπαθεί να μας εντυπωσιάσει, αλλά μας καλεί να νιώσουμε, να συμπορευτούμε, να συμπονέσουμε ή και να συγχωρήσουμε τους ανθρώπους που άλλοτε βιώνουν τη σκληρότητα της ζωής και άλλοτε γίνονται ανελέητοι θύτες. Δεν μας προτρέπει, δεν μας καθοδηγεί, δεν καταφεύγει στον διδακτισμό, αλλά μας αφήνει την επιλογή της απόφασης με βάση τα προσωπικά μας περί ζωής ή κοινωνίας κριτήρια.

Καθένα από τα διηγήματα έχει ιδιαίτερα ελκυστικά στοιχεία:

Θα σου μαγειρεύω πάντα, λέει η χήρα στον μακαρίτη κάθε μέρα που του σερβίρει το φαγητό στο τραπέζι και τρώει κουβεντιάζοντας μαζί του πριν επισκεφθεί το μνήμα του στο κοιμητήριο.

Ένα κλικ του τηλεφώνου είναι εκείνο που σημαδεύει τη ζωή της γυναίκας που απρόσμενα αποχωρίστηκε τη μάνα της καρδιάς της, τη μάνα που τη μεγάλωσε και την αγάπησε, που ορφάνεψε από αγάπη και ένα βασανιστικό γιατί στοιχειώνει τη ζωή της.

Το στατί–στατί,  το ανατριχιαστικό έθιμο ύστερα από την εκταφή, οδηγεί τη χήρα του μακαρίτη στην εξομολόγηση του κοινού αμαρτωλού τους μυστικού αλλά ταυτόχρονα και στον θάνατο.

Η Άννα, μια ακόμα γυναίκα που έζησε τη ζωή της μέσα από τις ζωές των άλλων, χάνεται στα ταξίδια του μυαλού της, μέχρι να φτάσει η στιγμή της λύτρωσης του ταξιδιού πάνω στα φτερά των γλάρων.

Στο τσάι του βουνού και στην αποπνικτική οσμή του λιβανιού παγιδεύονται οι ζωές τριών ανθρώπων που είναι αλυσοδεμένοι στα ασφυκτικά δεσμά της επαρχιώτικης κοινωνίας. Μέχρι που ένας τους τολμά να δώσει την πιο ακραία λύση.

Το πέταγμα σε μια άλλη διάσταση και ένα τρυφερό τελευταίο φιλί απαλλάσσουν την εύθραυστη Μαρίνα από τον εξαναγκασμό και τη βίαιη καθημερινότητα.

Άκυρη καταδίκη και άδικη είναι η απόφαση του δικαστηρίου να μου «ρίξει» ισόβια, λέει η γυναίκα που αφηγείται την ιστορία της στις συγκρατούμενες την ώρα της μεταγωγής του, αφού έσφαξε ένα «γουρούνι» και ευχαρίστως θα το έκανε ξανά.

Η μηλόπιτα, η φρεσκοψημένη και μυρωδάτη, γίνεται αφορμή για να κλειδώσει ένα μυαλό σε λάθος αποφάσεις, να βιώνει τη σχιζοφρένεια ως ευφυΐα, να επιμένει να βλέπει τον κόσμο εντελώς αλλιώς.

Τα δελφίνια του ηλιοβασιλέματος αφηγούνται με τον τρόπο τους μια συγκινητική ιστορία αγάπης, έναν ανεκπλήρωτο έρωτα που έρχεται από το μακρινό παρελθόν και δεν πρέπει να επαναληφθεί με παρόμοιο τρόπο στο παρόν.

Η Φρύνη, η αδέσποτη γάτα, δεν αργεί να γίνει κυρίαρχη της καρδιάς και του σπιτιού, μέχρι να φτάσει σε μια απίθανη μετενσάρκωση.

Η θεραπεύτρια, ορατή ή αόρατη κατά περίπτωση, γίνεται ο υπερβατικός φύλακας άγγελος με αποστολή να απαλύνει τον πόνο, αλλά και την υποχρέωση να μεταλαμπαδεύσει το προσόν της πριν χαθεί στο σύμπαν.

Ζωή και Νάμα· ένα μπουκάλι κόκκινο κρασί είναι ο κρίκος της αλυσίδας που ενώνει αξεχώριστα την Ελπίδα και την Έλλη, δύο αδελφές ψυχές που βιώνουν πολλαπλές εμπειρίες σε διαφορετικές ζωές μέχρι να φτάσουν στην άκρη του νήματος και στην ποθητή αλήθεια.

Δώδεκα ταχύρρυθμα διηγήματα με εναλλαγή συναισθημάτων, με έντονες αναζητήσεις τόσο στον ορατό κόσμο όσο και στη σφαίρα του αόρατου, με πηγαίες εκμυστηρεύσεις που λειτουργούν αναμφίβολα ως πόλος αναγνωστικής έλξης.

 

Δημήτρης Φιλελές

 

Γνωριμία με τη συγγραφέα:

Η Μαριαλένα Δισακιά γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα. Σπούδασε λογιστική και εξάσκησε το επάγγελμα στην Αθήνα και στη Σύρο. Γράφει παντού, εκτός από το σπίτι της. Ασχολείται αποκλειστικά με τη γραφή και την ανάγνωση. Γράφει ποίηση, διηγήματα, θεατρικά έργα και αρθρογραφεί σε διάφορους ιστότοπους. Το θεατρικό της έργο Το βαλιτσάκι έχει βραβευτεί από τον Φιλολογικό Σύλλογο Παρνασσός. Έργα της (προσωπικά και συμμετοχές): Ανθολογία μικρού διηγήματος (2017), Ιστορίες πάθους και μαγειρικής (2017), Παράξενες ιστορίες με γάτες (2018), Οι στροβιλισμοί της Αστάρτης (2018), Ασκήσεις επί χάρτου (2019), Ρευστά όρια (2019), Ανεμοδαρμένα ποιήματα (2020), Η σκιά της μάνας (2021) και Γραφές διεκδίκησης (2023).

Πηγή πρώτης δημοσίευσης: Μαριαλένα Δισακιά - Ζωή και Νάμα