Μαύρο γιασεμί - της Μαρίας Εμ. Μαραγκουδάκη

 

Μαρία Μαραγκουδάκη

Μαύρο γιασεμί

Εκδόσεις Εύμαρος, Αθήνα 2019

 

Κριτική προσέγγιση του Δημήτρη Φιλελέ

 

«Τη Χημεία θα τη βρείτε παντού, είναι στην καθημερινότητά μας», είναι η φράση του καθηγητή χημείας από τα σχολικά χρόνια που επιβεβαιώνεται με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο στη σύντομη ζωή μιας κομμώτριας, της Σάντρας, μιας φιγούρας τραγικά κωμικής και κωμικά τραγικής, που με αριστοτεχνικό τρόπο υφαίνει η Μαρία Εμ. Μαραγκουδάκη στο θεατρικό της αφήγημα «Μαύρο γιασεμί» (εκδόσεις Εύμαρος, Αθήνα 2019, isbn: 978-618-5162-528).

Ένα πλάσμα χαρωπό και ανάλαφρο, ζωηρό και ερωτιάρικο, προσγειωμένο αλλά και ονειροπόλο, τραυματισμένο από τις άστοχες γονεϊκές επιλογές, με το μεράκι της ηθοποιίας που έμεινε απραγματοποίητο, αλλά δεν πειράζει, πάμε γι’ αλλά, με καλοσύνη και ανεξικακία, δέχεται το φαρμακερό δάγκωμα της κακίας, που χύνει το δηλητήριο στην άδολη ψυχή του.

Ένα αδυσώπητο ερωτικό τρίγωνο, μια ύπουλη αρπαγή του ερωτικού συντρόφου, μια απόρριψη που μαυρίζει τον ανέφελο ερωτικό ορίζοντα, μια κραυγή απελπισίας απέναντι στην κατάφωρη αδικία, μια διεκδίκηση που ξυπνά τα πιο άγρια ένστικτα -και κυρίως εκείνο της ατομικής ιδιοκτησίας- έρχεται για να πραγματοποιήσει μια σαρωτική αλλαγή. Και, πράγματι, όλα αλλάζουν, όλα μεταμορφώνονται, λες και ένα αόρατο χέρι κάνει προμελετημένες κινήσεις στη σκακιέρα των ανθρώπινων σχέσεων.

                         Η συγγραφέας Μαρία Εμ. Μαραγκουδάκη

Η ηρωίδα της ιστορίας γυρεύει εκδίκηση με κάθε τρόπο και γίνεται αυτή η αναζήτηση το κύριο μέλημα της καθημερινότητάς της. Το κορίτσι της διπλανής πόρτας γίνεται άλλος άνθρωπος -και να που, υπό προϋποθέσεις, όλα γίνονται- και ρίχνεται στη μελέτη της δολοφονικής ευρηματικότητας. Αστυνομικά μυθιστορήματα, κινηματογραφικές ταινίες εγκλημάτων και τρόποι δράσης των δηλητηριωδών ουσιών αντικαθιστούν τα περιοδικά αστρολογίας, τις συναστρίες και κάθε λογής έντυπα ποικίλης ύλης.

Μέχρι που, ναι, καταλήγει στο τέλειο έγκλημα. Σ’ εκείνο που το σχέδιο είναι αλάνθαστο, το θύμα αποκλείεται να γλυτώσει, αλλά και ο δράστης αποκλείεται να μείνει ατιμώρητος. Γιατί αυτό το τελευταίο είναι εκείνο που την ενδιαφέρει περισσότερο από οτιδήποτε άλλο. Η ηθοποιός παραμερίζει την κομμώτρια, αυτοσκηνοθετείται,  το σχέδιο οργανώνεται και εκτελείται άψογα, για να αποδειχθεί περίτρανα ότι άλλο ένα τεράστιο ταλέντο χάθηκε άδικα, όπως συνήθως συμβαίνει σ’ αυτή τη ζωή, που δεν φημίζεται για τη δικαιοσύνη της.

Ας αφήσουμε μόνο τα ερωτήματα να αιωρούνται: Τι είδους «κακία» άραγε μπορεί να φωλιάσει σε μια αγαθή ψυχή; Σε ποια αυτοκαταστροφή ακρότητα μπορεί να φτάσει ένας απεγνωσμένος άνθρωπος;

Με γλώσσα λαϊκή και χειμαρρώδη  πρωτοπρόσωπη αφήγηση η πρωταγωνίστρια της ιστορίας, ένα μαύρο γιασεμί, μια μορφή ιλαροτραγική, ακροβατεί μεταξύ ψυχικής ισορροπίας και παράκρουσης, επιθυμίας και πραγματικότητας, ύπαρξης και ανυπαρξίας, αφήνοντας στο διάβα της ένα απαλό άρωμα που κυλάει σαν ακόμα ένα δάκρυ στο μάγουλο της ζωής των ταπεινών.

Αρκούν λίγες σελίδες για να διαπιστώσει ο ανάγνωσης ότι ουκ εν τω πολλώ το ευ και ότι μια συμπαγής πρωτότυπη ιδέα είναι ικανή να τον συμπαρασύρει και μέσα από ένα στιβαρό κείμενο να του προσφέρει ανεπανάληπτες στιγμές αναγνωστικής ηδονής.

Η Μαραγκουδάκη, μαθηματικός κατ’ επάγγελμα, με άριστη γνώση και χειρισμό του μέτρου και σε γλωσσικό επίπεδο, με επίγνωση της θεατρικής οικονομίας, με απέριττη καταιγιστική δράση, μας οδηγεί στο μοιραίο τέλος με το πόδι καρφωμένο στο γκάζι. Μια ιστορία απολαυστικά πικρή, και γιατί όχι αληθινή, που αξίζει να διαβαστεί.

Η ηθοποιός Κατερίνα Γκατζόγια

Αξίζει όμως να σημειωθεί ότι η συγγραφέας ευτύχησε να δει τη μεταφορά του κειμένου της ως θεατρικό μονόλογο σε ευάριθμες παραστάσεις εντός και εκτός Αθηνών να εισπράττει τον θαυμασμό του κοινού. Η πρωταγωνίστρια της παράστασης Κατερίνα Γκατζόγια, ηθοποιός με έντονο ταμπεραμέντο, με τη σκηνοθετική οδηγία του Γιώργου Τζαβάρα, εξωτερικεύει με λιτότητα την εσωτερική συγκίνηση, κυριαρχεί επί σκηνής με την πειστική εκφορά του λόγου ως «λαϊκό κορίτσι», με αυθεντικότητα μεταφέρει στον θεατή την αίσθηση του «δεν το χωράει ο νους μου, δεν το σηκώνει η ψυχή μου», παίζει με τις λειτουργικές παύσεις πριν το ξέσπασμα της θύελλας παγιδευμένων σκέψεων και λέξεων,  οι εκφράσεις απελπισίας φτάνουν στο κοινό με την αίσθηση ενός «γεμάτου» στόματος, το ύφος και η γλώσσα του σώματος συνοδοιπορούν με τα ερωτήματα που ταλανίζουν την ηρωίδα, οι εναλλαγές του κωμικού και του τραγικού στοιχείου διαθέτουν εντυπωσιακή αληθοφάνεια, η ένταση των συναισθημάτων κλιμακώνεται ρυθμικά, μέχρι που ο θεατής, στην κορύφωση του τέλους, δεν μπορεί παρά να θαυμάσει την απολαυστική ερμηνεία, την ευρηματικότητα αλλά και την κομψότητα των χειρισμών, και να αποδώσει τα εύσημα με ένα αβίαστο παρατεταμένο χειροκρότημα.

 

Πηγή πρώτης δημοσίευσης: Το "Μαύρο γιασεμί" στο fractal