ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Πέμπτη 28 Σεπτεμβρίου 2023

Η παράξενη ιστορία μιας βαλίτσας - Κριτική από την Τέσυ Μπάιλα

«Η παράξενη ιστορία μιας βαλίτσας» 

κουβαλάει εικόνες 

από την ταραγμένη Ελλάδα του ’60


ΤΕΣΥ ΜΠΑΪΛΑ / 27-09-2023 / 12:24

«Η παράξενη ιστορία μιας βαλίτσας» είναι μια εξαιρετική νουβέλα για την ταραγμένη εποχή της δεκαετίας του ’60 στην Ελλάδα του «γύψου» και των ανελεύθερων πρακτικών που δολοφόνησαν τη δημοκρατία στη χώρα μας είναι το νέο έργο του ποιητή και μυθιστοριογράφου Δημήτρη Φιλελέ που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πηγή.

 


Μια βαλίτσα και η διαδρομή της στα πέτρινα χρόνια της δικτατορίας γίνεται η αφορμή για να ξετυλιχθούν έντεκα κεφάλαια, εικόνες από την εποχή της χούντας σε μια χώρα που σχοινοβατούσε στα όρια του παραλογισμού οδηγώντας στον όλεθρο τους αντιφρονούντες. Ωστόσο, αν και πρόκειται για έντεκα επεισόδια που συνθέτουν την αφήγηση και δημιουργούν μια αφηγηματική ολότητα, αυτό που κάνει το βιβλίο εξαιρετικά ενδιαφέρον είναι ότι στην πορεία της ανάγνωσης νέοι χαρακτήρες εμφανίζονται κάθε φορά, χαρακτήρες οι οποίοι πυροδοτούν τις εξελίξεις κι έτσι ο αναγνώστης δεν ακολουθεί μόνο τις περιπέτειες ενός κεντρικού ήρωα αλλά αφήνεται να συνθέσει τον αφηγηματικό καμβά με νέα διαρκώς στοιχεία που στοχεύουν στην ανάδειξη μιας ολόκληρης εποχής.

Καταιγιστικός ο ρυθμός της αφήγησης σε μακροπερίοδο λόγο. Υιοθετώντας μια ιδιότυπη τεχνική ο συγγραφέας παρατηρεί όσα συμβαίνουν, εσωτερικεύει κάθε τι που προβληματίζει τους ήρωές του και κατόπιν καταθέτει έναν ασθματικό μονόλογο με τον οποίο φωτίζει κάθε κρυφή σκέψη των ηρώων του. Γίνεται η φωνή των ανθρώπων της εποχής που σπαράζουν κάτω από τη δυναστική επιβολή μιας ανεξέλεγκτης στρατιωτικής μηχανής.

Όλα εκκινούν όταν στον σιδηροδρομικό σταθμό του Μπράλου σταματά μια αμαξοστοιχία και ανακοινώνει στους επιβάτες πως αναβάλλεται η αναχώρηση εξαιτίας τεχνικών προβλημάτων. Οι επιβάτες φεύγουν και όταν πλέον έχουν απομακρυνθεί δίπλα σε έναν φανοστάτη θα βρεθεί μια βαλίτσα. Και η παράξενη ιστορία της βαλίτσας αυτής θα γίνει η αφορμή για να γραφτεί αυτή η τόσο ενδιαφέρουσα και καλογραμμένη περιπέτειά της.

Ποιος άφησε εκεί τη βαλίτσα; Από πού την έφερε; Την ξέχασε πράγματι ή την εγκατέλειψε και αν πράγματι κάποιος την παράτησε στην αποβάθρα για ποιο λόγο το έκανε; Γιατί κανείς δεν επιστρέφει για να την πάρει; Πόσο επικίνδυνο είναι το περιεχόμενο της; Τι να περιέχει και ποιος θα επωμιστεί το βάρος να την ανοίξει; Είναι μερικά από τα ερωτηματικά που αναφύονται από την πρώτη στιγμή της συνάντησης του αναγνώστη με αυτή τη σφιχτά κλεισμένη βαλίτσα, που θαρρεί κανείς ότι αν ανοίξει θα αποκαλύψει και τη δύναμη που έχει ο εφησυχασμός να καταλύει τις αντιστάσεις. Θα ανατρέψει την πλασματική ηρεμία του τόπου, εμφυσώντας την ανάγκη για επανεκκίνηση της ζωής.

Όλα παίρνουν τον δρόμο τους σιγά σιγά καθώς ξεδιπλώνεται το αφηγηματικό κουβάρι με τον σταθμάρχη να προσπαθεί να λύσει το μυστήριο ενός αντικειμένου που τόσο απροσδόκητα παρέμεινε εκεί. Πολύ σύντομα θα τον συντρέξουν ο παπάς και ο πρόεδρος του χωριού ενώ οι κάτοικοι θα κληθούν να λάβουν μέρος σε μια συνέλευση με σκοπό να λυθεί το μυστήριο της βαλίτσας που με την εμφάνισή της έγινε η αφορμή να αναδειχθούν οι σχέσεις των ανθρώπων, το ήθος, η ηθική και η προσωπικότητά τους. Λες και η άγνωστη και εν πολλοίς μυστηριώδης βαλίτσα είναι ικανή να εκθέσει τα εσώψυχα των φιλήσυχων έως εκείνη τη στιγμή κατοίκων του τόπου. Να ανασύρει από τη συνείδησή τους τα κρυφά συναισθήματά τους. Να τους οδηγήσει σε αποκαλυπτικές συζητήσεις και αντιμαχίες διαμορφώνοντας ανάμεσα τους μια θεαματική υπαρκτική σχέση. Πίσω από το προσωπείο της συνεργασίας που τεχνηέντως κάποιοι φορούν ο αναγνώστης διακρίνει όλα όσα χωρίζουν τους ανθρώπους, την κακοήθη συμπεριφορά, τις έχθρες, την υποκρισία που σκεπάζει τη συμπεριφορά τους. Και δίπλα τους οι άνθρωποι που σωπαίνουν, που αποδέχονται ό,τι τους πουν βουτηγμένοι στην απάθεια και στον φόβο. Φόβο για μια αδιόρατη απειλή που καλούνται όλοι μαζί να αντιμετωπίσουν παίρνοντας μια σειρά μέτρων.

Νέα πρόσωπα εμφανίζονται και οι μνήμες επιστρέφουν. Ο φοιτητικός ξεσηκωμός, η αντίσταση των νέων κατεναντίον ενός παρανοϊκού και δολοφονικού καθεστώτος που κηδεμονεύει τη χώρα, η ανάκτηση της ελευθερίας σε έναν ανελεύθερο κόσμο που απειλεί και διασαλεύσει τα όρια της ανθρώπινης αξιοπρέπειας είναι ιστορίες που φωτίζουν χωροχρονικά την ανθρωπογεωγραφία της εποχής και ταυτόχρονα συγκινούν τον αναγνώστη. Παράλληλα στοχεύουν να αναδείξουν τη διάτορη σημασία που έχει η ελεύθερη συνείδηση, η ύπαρξη ιδανικών και στόχων στη ζωή, το ελεύθερο φρόνημα και η πεποίθηση πως ο κόσμος αξίζει να τον ζει κανείς όταν ορίζεται από την αυτοδιάθεση και την ελευθερία.

Ο Φιλελές υπογράφει μια ιστορία που συνδυάζει μια χειμαρρώδη γραφή, εκλεπτυσμένη αίσθηση του χιούμορ, ευαισθησία, τρυφερότητα. Χωρίς να φλυαρεί δηλώνει ευθαρσώς πως η σημασία της ιστορικής μνήμης είναι σαφέστατα θεμελιώδους σημασίας και πως οι νέοι μιας χώρας είναι το μέλλον της γιατί αυτοί σηματοδοτούν πάντα την εξελικτική πορεία μιας κοινωνίας, όπως σηματοδότησαν τότε την έναρξη της μεγάλης αντίστασης στη δικτατορία των συνταγματαρχών. Ανασυστήνει ολόκληρη την ατμόσφαιρα της εποχής, κοιτάζει πίσω και βλέπει αδελφοκτόνες συνθήκες που έμειναν ανεξίτητλες στη μνήμη των παλαιότερων και θέλει να τις αφήσει νωπές στη μνήμη των νεότερων. Σκιαγραφεί τον φόβο, την απελπισία, την ανάγκη για απελευθέρωση και αυτό το καταφέρνει δημιουργώντας αδρά σχηματοποιημένους ήρωες, εισδύοντας στα μύχια της συνείδησής τους, ανιχνεύοντας τις σκέψεις, τις ανάσες, τα αίτια και τα αιτιατά των πράξεών τους με έναν τρόπο που αγγίζει τον αναγνώστη και δημιουργεί στέρεα και βαθιά ανθρώπινα συναισθήματα.

Το βιβλίο κοσμείται από την εικονογράφηση του Νίκου Βρεττού και αποτελεί αναμφίβολα ένα αξιοδιάβαστο ανάγνωσμα για όλους.


Πηγή πρώτης δημοσίευσης: 

Η Τέσυ Μπάιλα γράφει για τη "Βαλίτσα"

Δευτέρα 25 Σεπτεμβρίου 2023

Μνημοσύνη - Παρουσίαση βιβλίου

 

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΥΛΛΟΓΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ


«ΜΝΗΜΟΣΥΝΗ»

50 χρόνια από την εξέγερση του Πολυτεχνείου

(1973-2023)

Κυκλοφορεί από τις Πρότυπες Εκδόσεις Πηγή



Τρίτη, 10 Οκτωβρίου 2023, ώρα 7:30 μ.μ.

στην αίθουσα εκδηλώσεων της Πανελλήνιας Ένωσης Λογοτεχνών

Γερανίου 41, 2ος όροφος, Ομόνοια.

Ο χώρος της εκδήλωσης στον χάρτη

 

Ομιλητές (αλφαβητικά):

Στάθης Σταυρόπουλος, σκιτσογράφος

Γιώργος Φιλιππάκης, δημοσιογράφος, 

μέλος Σ.Ε.Κ. Πολυτεχνείου 1973

Δημήτρης Χατζησωκράτης, πολιτικός μηχανικός – οικονομολόγος, 

μέλος Σ.Ε.Κ. Πολυτεχνείου 1973

 

Συντονίζει:

Παναγιώτα Μπλέτα, συγγραφέας / διανοήτρια

 

Μελοποίηση ποιημάτων – ερμηνεία:

Άννα Καρλαύτη, μουσικοσυνθέτις



Ποίηση

Δημήτρης Φιλελές


Συμμετέχουν με προσωπικές μαρτυρίες

Χρίστος Γ. Ρώμας

Βαγγέλης Δημούλας


Συμμετέχουν με διηγήματα οι συγγραφείς (αλφαβητικά)

Στρατής Γαλανός

Μιχάλης Γριβέας

Γιώργος Μανιός

Μαρία Εμ. Μαραγκουδάκη

Βούλα Μέμου

Τέσυ Μπάιλα

Ελένη Μπάλιου

Χρύσα Νικολάκη

Ηλίας Δ. Παπακωνσταντίνου

Δημήτρης Β. Προύσαλης

Νίκος Σαλτερής

 


Σας περιμένουμε όλους σε μια εκδήλωση μνήμης 

για το ιστορικό γεγονός που σηματοδότησε την πτώση της χούντας

και την επιστροφή της δημοκρατίας στον τόπο μας.







Τρίτη 19 Σεπτεμβρίου 2023

Η παράξενη ιστορία μιας βαλίτσας - Κριτική της Κατερίνας Σιδέρη

 Η παράξενη ιστορία μιας βαλίτσας


Γράφει η Κατερίνα Σιδέρη

Πηγή πρώτης δημοσίευσης: Η παράξενη ιστορία μιας βαλίτσας

Βρισκόμαστε στην Ελλάδα του ’60, κόσμος ταξιδεύει με μια αμαξοστοιχία για βόρεια και η ξαφνική της βλάβη θα ταράξει τα λιμνάζοντα νερά του τόπου μα και των ανθρώπων του. Η βλάβη πρέπει άμεσα να διορθωθεί, γιατί βρισκόμαστε μια ανάσα από τις εκδηλώσεις της 25ης Μαρτίου, που επιβάλλεται να εορταστούν μεγαλοπρεπώς και χωρίς την ύπαρξη προβλημάτων.

Δυστυχώς όμως στην αποβάθρα, αφότου ο κόσμος έχει τακτοποιηθεί στα φιλόξενα σπίτια των κατοίκων, ανακαλύπτεται η ύπαρξη μιας παρατημένης καφέ βαλίτσας. Κάποιος την άφησε οικειοθελώς ή κάποιος την ξέχασε; Κι αν την ξέχασε, γιατί δεν επιστρέφει να την πάρει;

Οι εργάτες δουλεύουν πυρετωδώς επάνω στη βλάβη και ο σταθμάρχης, με συνεργό τον πρόεδρο του χωριού, προσπαθεί να βρει την καλύτερη δυνατή λύση, για να κλείσει το θέμα της βαλίτσας χωρίς ευτράπελα.

Σε μια χώρα που προσπαθεί να βρει τα πατήματά της, με τους άρχοντές της να πασχίζουν στην ωραιοποίηση των πάντων, μέσα από το βιβλίο θα ζήσουμε μια περιπετειώδη ιστορία. Θα διαβάσουμε για το σχέδιο εξιχνίασης του ύποπτου κατόχου της μοναχικής βαλίτσας με τη «σύμφωνη» γνώμη του εργοδηγού, του παπά και του δασκάλου –μη βλέπετε τώρα, παλιότερα η γνώμη τόσο του παπά όσο και του δασκάλου είχε μεγάλο κύρος–, για ένα μικρό τρανζιστοράκι, για μια γυναίκα που πρέπει να δεχτεί να γίνει συνεργός και που στο παρελθόν είχε γίνει βορά ανάμεσα σε δύο ανδρικά στρατόπεδα και για το σαρδόνιο χαμόγελο του γλοιώδη προέδρου, που κακώς προβαίνω σε χαρακτηρισμούς σχετικά με τους χαρακτήρες των ηρώων, γιατί ίσως όταν φτάσουμε την ανάγνωση στο τέλος, να έχουμε αλλάξει πολλά από τα ρχικά μας πλάνα.

Το σατανικό σχέδιο που μπαίνει σε εφαρμογή και είναι κομμένο και ραμμένο στα μέτρα κάποιων, το πηγάδι που χάνει την ιδιότητά του, η μπετονιέρα που αγκομαχά σε έναν κακοτράχαλο δρόμο και οι επιβάτες που επιτέλους επιβιβάζονται στην αμαξοστοιχία και παίρνουν τον δρόμο της αναχώρησης, είναι κομμάτια του πάζλ της ιστορίας μαςˑ μιας ιστορίας που έχει ακόμα πολλά να δώσει.

Ποιος ξεστομίζει τη φράση να μη σε ξαναδώ στα μάτια μου;

Ποιον βοηθάει ο ξαφνικός θάνατος μιας γιαγιάς;

Είναι τελικά ο Παντελής ο κάτοχος της μοναχικής βαλίτσας;

Γιατί φοβούνται να ανοίξουν τη βαλίτσα;

Πώς ξέρουν ότι το περιεχόμενό της θα προκαλέσει μεγαλύτερα προβλήματα στον «φιλήσυχο» αυτόν τόπο;

Η ανθρωπιά που κρύβουν μέσα τους οι φιλόξενοι Κατερίνα και Γιώργος, μια αγκαλιά γεμάτη αγάπη, σεβασμό, κατανόηση, ειλικρίνεια, στοργή και γενναιότητα, ένας νέος που πληρώνει με το μυαλό του τις ιδέες του, η Ιουλία που επιστρέφει μετά από χρόνια γιατί το έχει πραγματικά ανάγκη και το λίγο λάδι στο καντήλι ενός μνήματος που δε χωρά δάκρυα, θα κλείσουν την αυλαία της ιστορίας με συναισθήματα ανάμεικτα για τον αναγνώστη.

Δεν είναι λίγοι αυτοί που πολέμησαν για μια ιδέα. Δεν είναι λίγοι αυτοί που την υπερασπίστηκαν με το όποιο κόστος και ποτέ δεν μετάνιωσαν. Άλλοι πάλι κλείστηκαν σε απάνεμα λιμάνια και ένιωσαν ασφαλείς, χωρίς να νιώθουν την ανάγκη να βγουν και να προγκήξουν τα εσώψυχά τους. Κανέναν δεν λιθοβολούμε. Όλοι έκαναν αυτό που πραγματικά πίστευαν. Το θέμα είναι εκείνοι να είναι ικανοποιημένοι με τις επιλογές τους και, εν κατακλείδι. να είναι ευτυχισμένοι με τη ζωή τους. Είναι όμως;

Η ανάγνωση του βιβλίου δίνει τις δικές της απαντήσεις...

Κατερίνα Σιδέρη.

Επιμέλεια – διορθώσεις: Τζένη Κουκίδου

Πέμπτη 14 Σεπτεμβρίου 2023

Υπογράφοντας τη "Βαλίτσα"

 


Αγαπημένες φίλες και φίλοι,

Το Σάββατο 16 Σεπτεμβρίου, στο περίπτερο των Πρότυπων Εκδόσεων Πηγή  (181-183), από τις 8 μέχρι τις 9 το βράδυ, θα υπογράφω την πρόσφατη νουβέλα μου "Η παράξενη ιστορία μιας βαλίτσας", στα πλαίσια του 51ου Φεστιβάλ Βιβλίου στο Πεδίο του Άρεως.

Το βιβλίο κυκλοφορεί σε έντυπη μορφή με εικονογράφηση του Νίκου Βρεττού και το βρίσκετε σε όλα τα βιβλιοπωλεία και στο ηλεκτρονικό πωλητήριο του εκδότη.


Κυκλοφορεί επίσης και σε μορφή audiobook που μπορείτε να το κατεβάσετε από το site του εκδοτικού οίκου. 


Αν σας φέρει ο δρόμος, σας περιμένω για μια φιλική καλησπέρα και για ανταλλαγή απόψεων.



Τετάρτη 6 Σεπτεμβρίου 2023

Μάνα Μικρασιάτισσα

 


Μάνα Μικρασιάτισσα

 

Μάνα Μικρασιάτισσα, που είδες στην ποδιά σου

μες στου πολέμου τη φωτιά σφαχτάρια τα παιδιά σου

πώς άντεξες και σήκωσες τέτοιο σταυρό στην πλάτη

στης προσφυγιάς τ’ αγκαθωτό το μαύρο μονοπάτι.

 

Μάνα Μικρασιάτισσα, που βούλιαξες στον πόνο

σαν το μαχαίρι του φονιά σταμάτησε τον χρόνο

πώς στάθηκες στα πόδια σου και σήκωσες κεφάλι

πώς ρίχτηκες απ’ τη σκλαβιά ευθύς στη βιοπάλη.

 

Μάνα Μικρασιάτισσα, μέσα στ’ αποκαΐδια

που φόρεσες τα βάσανα στα χέρια δαχτυλίδια

πώς έσκισες ορθόκορμη τη θάλασσα του κόσμου

πώς με το δάκρυ πότισες ένα κλαράκι δυόσμου.

 

Μάνα Μικρασιάτισσα, που έσυρες το βήμα

και πάτησες τον θάνατο βαθιά μέσα στο μνήμα

πώς ρίζωσες αλύγιστη στην τόση καταφρόνια

πώς ζύμωσες γλυκό ψωμί και έλιωσες τα χιόνια.

 

Μάνα Μικρασιάτισσα, χαροκαμένη μάνα

που ’φυγες δίχως ν’ ακουστεί του λυτρωμού καμπάνα

πώς σου ’φτασε μια χούφτα γης λεύτερη ν’ ανασαίνεις

και μιας ζωής ανάσταση μονάχα να προσμένεις.

 

Μάνα Μικρασιάτισσα, πώς να μη γονατίσω

την άκρη απ’ το φουστάνι σου για να την προσκυνήσω

κι απ’ την παλιά σου ξέθωρη χλωμή φωτογραφία

κοιτάζοντας τα μάτια σου να μάθω ιστορία.

 

© Δημήτρης Φιλελές